วันอาทิตย์ที่ 10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2556

Hmoob Cov Kev Caiv & Ntseeg/Hmong Sperstitions

         Hmoob tej kev cai caiv nram no, yog poj ua cia yawm ua tseg, ib tsheej ua dhau ib tsheej los lawm
     

        * Noj tsis tau plawv.
           Qhov no cov laus tias yog hais rau cov Hmoob Yaj/Yang xwb. Thaum ub muaj ib yig hmoob yaj ua nyuj dad. Lawv hau cov nqaij uas yuav hlais rau cov phaj (Cov txig) muab ua nyuj dad. Lawv nrhiav tsis tau lub plawv li. Muaj ib tug me nyuam ruam nyob ze tag li ntawm lublauj kaub, lawv ntseeg tau tias yuav tsum yog tug me nyuam ntawv muab noj lawm xwb. Vim li no, lawv thiaj li muab nws tua thiab muab muab nws lub plawv los hau hloov nyuj lub rau cov phaj ntawv kom hauj lwm tiav. Thaum ua tas, lawv muab cov dej hauv lub lauj kaub hliv pov tseg, ua cas, tus nyuj lub plawv tseem nyob puag hauv qab, vim tus neeg npo cov nqaij ntawv tsis ua zoo saib xwb. Vim li no, lawv thiaj ntiav niam phauj tuaj tsawm tias yog tus Hmoob Yaj twg tseem noj plawv thiab mas nws yuav dig muag mus. Niaj hnub nim no, raws li cov kwv tij Hmoob Yaj nyob ua zej ua zos yeej caiv tsia noj plawv tiag. Qhov caiv no yog rau cov txiv neej xwb.

       * Nyab mus tsis tau yawg txaj/Yawm mus tsis tau nyab txaj.
          Qhov no yog rau cov hmoob Vaj xwb. Cov hmoob Vaj caiv li no, yog vim thaum ub muaj ib tug yawm thiab ib tug nyab tau ua kev phem thiab kev qias ua ke. Vim li no, hmoob Vaj thiaj caiv. Yog tus yawm twg tsis caiv, nwg yuav mob qhov muag thiab dig muag.

      * Nyab nce tsis tau saum nthab.
         Raws li cov laus hais, qhov nyab nce tsis tau saum nthab no yog rau cov hmoob xyooj xwb. thaum uv cov hmoob Xyooj yuav tau ib tus nyab los ces lawv hniaj hnub mus ua teb tseg nyab nyob hauv tsev zov tsev. Txhua" hnub lawv mus ua teb lawv pheej hais kom nyab  txhob nce mus saum nthab. Muaj ib hnub nyab txawm nce mus xyuas saib yog vim li cav, cav lawv pheej hais ua luaj li.Thaum nyab nce mus txog sauv, pom lub nruas tuag dai rau sauv. Nyab txawm muab tus qws nruas ntaus peb teg lub nruas. tsis ntev ntawv , lawv pab Hmoob Xyooj ntawv txawm mob thiab tuag yuav luag tas. yog vim li no, lawv thiaj li tsis pub nyab nce mus saum nthab. Yog nyab nce ntxiv kev npam tseem yuav muaj ntxiv.

Muaj ib zaj kuj hais tias, yog lawv muab nqaij zais saum nthab tsis pub nyab noj es thiaj li tsis pub nyab nce saum nthab.

       * Pw tsis tau ntawm xwm kab.
          Qhov no yog hais tag nrho hmoob sawv daws. Pw tsis tau xyab tav ncaj qha ntawm xwm kab, vim yog tias poj ua cia yawm ua tseg, thaum muaj ib tus neeg tuag, lawv yeej muab xyab rau ntawm xwm kab. Li no, Hmoob thiaj tsis pub pw ntawv.

       * Hais tsis tau kwv txhiaj thaum tsaus ntuj.
          Qhov no yog hais tag nrho rau hmoob sawv daws. Vim yog thaum ub hmoob muaj" dab, los sis dab thiab hmoob sib tham, sib hnov tau. Leej twg hais kwv txhiaj hmo ntuj ces dab pheej teb. Thaum dab teb lawv, dab yuav los coj mus nrog dab nyob.

       * Taw tsis tau tes rau saum lub hli.
          Qhov no yog hais rau cov me nyuam yaus. Thaum cov me nyuam tseem yau li 5-6 xyoo, Hmoob cov niam txiv ib txwm hais rau lawv kom tsis txhob taw tes rau saum lub hli. Yog leej twg taw tes rau lub hli, lub hli yuav hlais pob ntseg taum nws pw tsaug zog. Yog leej twg ua li hais, hli yeej hlais pob ntseg me ntsis thiab tiag.

       * Pob ntseg liab.
         Qhov no yog hais tas nrho sawv daws. Thaum ib tug neeg pob ntseg liab" Hmoob ntseeg tau tias muaj hais los cem txog nws.

        * Haus tsis tau ntshav tes.
         Qhov no yog hais tas nrho sawv daws. Yog ib khub hluas nkauj hluas nraug tug haus ntshav tes lawm, tus xub tuag yuav log coj tus nyob lawv qab mus ua neej ua ke. Hmoob tseeg tau tias, vim nkawv twb tau cog lus rau dab lawm.

       * Ib xeem ib yam sib yuav tsis tau.
          Qhov no yog rau hmoob tas nrho sawv daws. Qhov caiv no yog ib txwm caiv puag thaum ub los. Yog ib xeem ib yam rov qab sib yuav, tej laus yuav poob ntsej muag thiab yuav hla ib txoj kev cai loj heev nyob hauv Hmoob lub neej.

       * Khaws tsis tau qub hlua nkauj/nrag cov khoom los sis duab thaum sis yuav lawm.
          Qhov no yog yog tas nrho sawv daws. Hmoob ntseeg tau hais tias  yog leej twg nyias khaws qub hluas nkauj, hluas nraug tej khoom, thaum muaj me nyuam lawm, cov me nyuam yuav quaj" taug thiab tsis hlob zoo.

       * Tsis pub tus ntxhais ntsia rov qab thaum mus yuav txiv.
          Qhov no yog rau tas nrho hmoob sawv daws. Tej laus ntseeg hais tias, yog tus ntxhais twg ntsia rov qab thaum nws mus ua nyab, tus ntawv yuav txauj txiv rov qab los. Vim hmoob tsuas qua ntxhais ib zaug xwb, lawv thiaj caiv li no.

**Hmoob tej kev cai caiv saum no, yog poj ua cia yawm ua tseg, ib tsheej ua dhau ib tsheej los lawm. Nws tseem tshuav ntau ntau lwm txoj kev cai thiab. yog qhov tsim nyog ntseeg peb yuav tau ntseeg thiab qhia rau tej me tub me nyuam lawm yav tom ntej.

ua tsaug Patrick Txhim Vang thib daim ntawv Discovering The hmong Language